ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ Λυματολασπη Ψυττάλλειας

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ -
ΛΥΜΑΤΟΛΑΣΠΗ ΨΥΤΑΛΛΕΙΑΣ
ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ή / και ΜΕΘΟΔΕΥΣΕΙΣ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το πρόβλημα της διαχείρισης των σκουπιδιών της Αττικής, που επί δεκαετίες ταλανίζει την πρωτεύουσα και το θέμα της επεξεργασίας της λυματολάσπης, (που παράγει το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) Ψυτάλλειας), και το οποίο υπέβοσκε ήδη από την περάτωση της Α΄ Φάσης, αλλά ανεδείχθη με την θέση σε λειτουργία των εγκαταστάσεων της Β΄ Φάσης, εμφανίζονται στην παλαιότερη και πρόσφατη αρθρογραφία σαν αποτελέσματα της αδράνειας, ή αβελτηρίας, ή έλλειψης μακρόχρονου σχεδιασμού των εκάστοτε κυβερνήσεων των τελευταίων 20 ετών.
Από πρόσφατα όμως στοιχεία που παρατίθενται παρακάτω, οδηγούμεθα στο συμπέρασμα, (αν όχι και αποδεικνύεται), ότι το πρόβλημα έχει βαθύτερα αίτια, που δεν είναι άσχετα με την (επιτυχή), μεθόδευση ορισμένων κέντρων να κατευθύνουν τις αποφάσεις της Πολιτείας για δικούς τους ιδιοτελείς σκοπούς.

Β. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ

Από εικοσαετίας και πλέον η (τότε) ΕΟΚ είχε εκδόσεις οδηγίες για την διαχείριση των στερεών απορριμμάτων (Σ.Α.) από τα κράτη - μέλη στο πλαίσιο ενός “Εθνικού Σχεδιασμού”.
Στην Ελλάδα “ο σχεδιασμός της διαχείρισης ξεκίνησε σε Νομαρχιακό επίπεδο. Τούτο ήταν λογικό πριν από μερικές δεκαετίες, όταν δεν είχαν ακόμα διαφανεί οι σημερινές απαιτήσεις διάθεσης και ούτε καν υπήρξε σκέψη για επεξεργασία των απορριμμάτων” (1).
Μετά την έκδοση (1986) της Οδηγίας για την διαχείριση Σ.Α. στο πλαίσιο ενός “Εθνικού Σχεδιασμού” ο αρμόδιος Υφυπουργός ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Κατσιγιάννης, (πατήρ του νυν βουλευτού Ν.Δ.), επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη χωροθέτησε ως χώρο διάθεσης των Σ.Α. της Αττικής την Ριτσώνα. Ο λόγος ήταν προφανής και ισχυρός. Δεν μπορεί η Αττική, που σε έκταση είναι το 2,3% της επιφάνειας της Ελλάδος, αλλά συγκεντρώνει το 50% του πληθυσμού της χώρας να επιβαρυνθεί με περαιτέρω δραστηριότητες και μάλιστα “οχληρές έως επιβλαβείς” για το εν γένει, (χωροταξικό, περιβαλλοντολογικό, κοινωνικό, υγειονολογικό, αναπτυξιακό κ.λ.π.), περιβάλλον όπως είναι η δημιουργία νέων Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ).
Όπως πρόσφατα έθεσε το θέμα ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών, (ΣΑΔΑΣ) κ. Γεωργακόπουλος, “η Αττική όπως είναι σήμερα και όπως εξελίσσεται δεν αντέχει τέτοιες χωροθετήσεις... Είναι έξω από κάθε επιστημονική προσέγγιση” (2).
Και όμως παρά την προφανή και επιστημονικά και τεχνικοοικονομικά τεκμηριωμένη ανάγκη η διαχείριση των Σ.Α. να γίνεται ΕΚΤΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, μετά την πτώση της κυβερνήσεως Μητσοτάκη, επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, (Υπουργός ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Κ. Λαλιώτης, Γεν. Γραμματεύς ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Χρυσικόπουλος), ο σχεδιασμός αλλάζει και λαμβάνεται η πολιτική απόφαση “Όχι στην εξαγωγή των σκουπιδιών” και χωροθετείται (τελικά δια του νόμου 3164/2003) η κατασκευή 3 νέων ΧΥΤΑ ΕΝΤΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ.
Το παρασκήνιο της αλλαγής της πολιτικής του ΥΠΕΧΩΔΕ το αποκάλυψε ο τότε (1997) πρόεδρος της Τεχνικής Ένωσης Δήμων Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΤΕΔΚΝΑ) κ. Αντ. Αντωνίου:
“Ο ΕΣΔΚΝΑ ήταν αυτός, που καθοδηγούσε τον Υπουργό να κρατήσει τα σκουπίδια στην Αττική.
Ο κ. Καρούτσος, ο τότε Πρόεδρος του ΕΣΔΚΝΑ, φοβόταν μήπως χάσει και τη διαχείριση των κονδυλίων. Διαχειρίστηκε τότε, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, 110 δις και τα έφτασε στα 230 δις. Και πήγαν τα χρήματα στο Σχιστό και στα Λιόσια. Έφτιαξαν ένα εργοστάσιο που σήμερα δεν λειτουργεί” (3). Και συνεχίζει ο κ. Αντωνίου:
“Αυτοί που παρέσυραν τότε τον κ. Υπουργό, (Κώστα Λαλιώτη), ήταν ο Δοντάς, ο Σύμβουλος του Υπουργού, ο άνθρωπος που ήταν υπηρεξουσία και ο κ. Ξενάκης”. Και καταγγέλλει ο κ. Αντωνίου: “Το παιχνίδι για τους ΧΥΤΑ το έπαιξαν κάποιοι για τα χρήματα .... Και αυτοί οι “κάποιοι” αδιαφόρησαν εγκληματικά για την υγεία πέντε εκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά και για το περιβάλλον που θα καταστραφεί. Οι ευθύνες του τέως υπουργού ΠΕΧΩΔΕ είναι τεράστιες. Το ίδιο και όσων διοίκησαν τον “ΕΣΔΚΝΑ” (3).
Εξ΄ άλλου όπως αναφέρει ο καθηγ. Πολυτεχνείου ΚΡΗΤΗΣ κ. Αλ. Οικονομόπουλος (4) για τη διαχείριση των Σ.Α. της Αττικής η απόφαση της 44ης Συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου (17-09-2001) προβλέπει μεταξύ των άλλων:
· Λειτουργία δύο (2) Εγκαταστάσεων Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης

(ΕΜΑΚ) στη Δ. Αττική και συγκεκριμένα:
- ΕΜΑΚ Ι με δυναμικότητα 495.000 τόνους / έτος Σ.Α. πλέον 110.000 τόνους / έτος

επεξεργασμένης ιλύος από βιολογικούς καθαρισμούς (αναμενόμενη λειτουργία από

1/1/2003)
- ΕΜΑΚ ΙΙ με δυναμικότητα 660.000 τόνους Σ.Α. / έτος πλέον 120.000 τόνους / έτος

επεξεργασμένης ιλύος από βιολογικούς καθαρισμούς.
Οι προβλεπόμενες ΕΜΑΚ δεν λειτούργησαν. Το ΕΜΑΚ Ι απέτυχε να λειτουργήσει μέχρι σήμερα και η κατασκευή του ΕΜΑΚ ΙΙ δεν έχει ακόμα ξεκινήσει και σήμερα ούτε καν συζητιέται (4).
(Σημ. Το ως άνω ΕΜΑΚ Ι είναι το “εργοστάσιο που σήμερα δεν λειτουργεί” που αναφέρει παραπάνω, ο κ. Αντωνίου. Από αυτές τις προβλέψεις αποδεικνύεται η διασύνδεση διαχείρισης Σ.Α., και λυματολάσπης).
Τρίτος “παράγων στην εξίσωση” είναι ο Δήμος Ν. Λιοσίων και συγκεκριμένα ο επί τόσες δεκαετίες δήμαρχος κ. Παπαδήμας. Είναι γνωστός στους “παροικούντας την Ιερουσαλήμ” ο ρόλος του σε συνεργασία με τον ΕΣΔΚΝΑ να διατηρηθεί η διαχείριση των Σ.Α. εντός Αττικής. Ο λόγος είναι ότι “σήμερα ο ΕΣΔΚΝΑ καταβάλλει 25 ευρώ / τόνο ως ανταποδοτικά τέλη για το δικαίωμα διάθεσης των απορριμμάτων στον ΧΥΤΑ Λιοσίων” (5). Η μέθοδος πίεσης, όπως γενικώς λέγεται, είναι το εκβιαστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Λιοσίων κάθε φορά που εξετάζεται η διαχείριση των Σ.Α. εκτός Αττικής, ή σε κάθε περίπτωση που επιδιώκεται η αποκόμιση οφέλους (βλέπε ιστορικό “κλεισιμάτων” του ΧΥΤΑ Ν. Λιοσίων).

Γ. ΛΥΜΑΤΟΛΑΣΠΗ ΨΥΤΤΑΛΕΙΑΣ

Μετά την λειτουργία της Α΄ Φάσης του ΚΕΛ Ψυτάλλειας είχε προκύψει το πρόβλημα της διάθεσης της παραγόμενης (πρωτογενούς τότε) λυματολάσπης. Έτσι στον σχεδιασμό για την Β΄ Φάση του έργου πέραν των λοιπών εγκαταστάσεων προβλεπόταν και η εγκατάσταση Μονάδας Ξήρανσης της βιολογικής λάσπης.
Μέχρι να προκηρυχθούν τα έργα της Β΄ Φάσης είχε συσσωρευτεί ήδη ένα κυριολεκτικά “βουνό” λυματολάσπης επάνω στο νησί, (στο χώρο που σήμερα υπάρχουν οι δεξαμενές αερισμού).
Αν και το πρόβλημα ήταν γνωστό, στα Τεύχη δημοπράτησης του έργου της Β΄ Φάσης δεν περιλαμβανόταν η κατασκευή Μονάδος Ξήρανσης της βιολογικής λάσπης, (πρόβλεψη παραγωγής περίπου 800 τόνων / ημέρα).
Το πρόβλημα γνωστό στο ΥΠΕΧΩΔΕ, συζητήθηκε και από τον Ανάδοχο του έργου της Β΄ Φάσης. Αλλά αντί να δρομολογηθεί η δημοπράτηση και κατασκευή της Μονάδος Ξήρανσης, (κόστους τότε, περί το 2000, περίπου 12,5 δις δρχ.), προκρίθηκε (εντελώς αντιεπιστημονικά και αδόκιμα) από το ΥΠΕΧΩΔΕ η μεταφορά και η εναπόθεση της λυματολάσπης στον ΧΥΤΑ Ν. Λιοσίων.
Ως γνωστόν ο δήμαρχος Ν. Λιοσίων κ. Παπαδήμας δέχθηκε και ο ΕΣΔΚΝΑ υπέγραψε με την ΕΥΔΑΠ συμβόλαιο σύμφωνα με το οποίο θα δεχόταν στον ΧΥΤΑ Λιοσίων την παραγόμενη λυματολάσπη του ΚΕΛ “έναντι 15 ευρώ ανά τόνο, με αποτέλεσμα να εισπράττονται περί τις 300.000 ευρώ το μήνα” (6), και, (όπως αναφέρεται στο ίδιο δημοσίευμα), “σκοπιμότητες υπάρχουν και στην εξέγερση των δήμων. Ασφαλώς και η Δ. Αθήνα στενάζει κάτω από τα σκουπίδια, ωστόσο η “επιχείρηση χωματερή” κάθε άλλο παρά με το αζημίωτο ήταν για τους δημάρχους και τον Ενιαίο Σύνδεσμο” (7). Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι ο νυν Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ “παραμένει πρακτικά όμηρος του ΧΥΤΑ Α. Λιοσίων, του μόνου δηλαδή χώρου, που θα μπορούσε να δεχθεί τους 800 τόνους, που παράγονται καθημερινά” (8).
Και βέβαια είναι απορίας άξιον πώς “ξεχάστηκε”, ή “αμελήθηκε” η δημοπράτηση και κατασκευή της απαραίτητης Μονάδος Ξήρανσης Λυματολάσπης παράλληλα με την κατασκευή της Β΄ Φάσης του ΚΕΛ Ψυτάλλειας, όπως προέβλεπε ο σχεδιασμός, αλλά αντί αυτού υιοθετήθηκε από το (τότε) ΥΠΕΧΩΔΕ η περιβαλλοντικά απαράδεκτη, εμβαλωματική και με περιορισμένο χρονικό ορίζοντα, (στοιχεία γνωστά σε όλα τα μελετητικά γραφεία της χώρας και στο ΥΠΕΧΩΔΕ), λύση της μεταφοράς και εναπόθεσης 800 τόνων / ημέρα λυματολάσπης του ΧΥΤΑ Ν. Λιοσίων (Επί Γεν. Γραμ. ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Χρυσικόπουλου, ενώ ο προϊστάμενος ΕΥΔΕ Ψυτάλλειας ήταν ο κ. Δ. Παπαγεωργίου).
Την απορία μας λύνει πρόσφατο δημοσίευμα, (9), σύμφωνα με το οποίο: “Για πολλά χρόνια κυκλοφορούσε μεταξύ των μηχανικών ότι η μονάδα ξήρανσης δεν έγινε γιατί στενός συγγενής κυβερνητικού στελέχους του ΠΑΣΟΚ μετέφερε με τα φορτηγά της εταιρείας του τη λάσπη στα Λιόσια!”
Αλλά ο ρόλος του “παρασκηνίου” δεν σταματά εδώ. “Από το 2003, όταν υπήρξε κατολίσθηση των πρανών στον ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων, ο ΕΣΔΚΝΑ (που διαχειρίζεται τη χωματερή), σταμάτησε τη μεταφορά της λάσπης, που ούτως ή άλλως θεωρείται περιβαλλοντικά απαράδεκτη, και έγινε κάτι ακόμα χειρότερο:
Η ΕΥΔΑΠ αποφάσισε την εναπόθεση της λάσπης στην Ψυτάλλεια, σ΄ ένα χώρο που θεωρείται σε μεγάλο βαθμό κορεσμένος” (10).
Είναι γνωστή η χιονοστιβάδα των προβλημάτων που προέκυψε έκτοτε, (οσμές στις γύρω από το νησί περιοχές, διαμαρτυρίες, κινητοποιήσεις, κ.λ.π.).
Και όμως ο ρόλος του “παρασκηνίου” (ΕΣΔΚΝΑ, Δήμος Ν. Λιοσίων) και των “διασυνδέσεών” του στο ΥΠΕΧΩΔΕ και ΕΥΔΑΠ δεν ανεστάλη. Παρά την όξυνση του προβλήματος όπως καταγγέλλεται και πάλιν στον ημερήσιο τύπο (11).
“Τον Αύγουστο 2003 είχε παρουσιαστεί στους υπεύθυνους της ΕΥΔΑΠ μια λύση, που πρότεινε αμερικανό - ολλανδικός όμιλος για την επίλυση του προβλήματος με τη λυματολάσπη στην Ψυτάλλεια. Η λύση προέβλεπε την επεξεργασία της λάσπης (ξήρανση).... πάνω στο μικρό νησάκι του Σαρωνικού, χωρίς να απαιτείται η κατασκευή μονίμων εγκαταστάσεων.....
Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου έγινε και μία μίνι επίδειξη στην Ψυτάλλεια, ενώ στη συνέχεια η νέα ηγεσία του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ, μετά τις εκλογές του Μαρτίου 2004, έγινε κοινωνός της λύσης. Όμως τον περυσινό Απρίλιο εμφανίστηκε στα γραφεία του ΥΠΕΧΩΔΕ ένας δήμαρχος, που είναι εσχάτως στην επικαιρότητα, ο οποίος σε συνάντηση με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου κατάφερε να την πείσει ότι διέθετε λύση στο πρόβλημα: Σε συνεργασία με ιδιωτική εταιρεία θα μετέφερε τη λάσπη στα λατομεία Μουσαμά. Η πρόταση του αμερικανό - ολλανδικού ομίλου δεν συζητήθηκε περαιτέρω .... Με δύο λόγια είχαν την λύση. Επέλεξαν το υψηλό κόστος ...”

Άραγε με την εισήγηση ποιών υπηρεσιακών παραγόντων επείσθη ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ;

Γ. ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Προσφάτως σαν λύση του προβλήματος της διαχείρισης των Σ.Δ. της Αττικής προβάλλεται η εφαρμογή “νέων τεχνολογιών” (κυρίως “καύση” ή παραλλαγές της, καθότι η “πυρόλυση” είναι αδόκιμη και προβληματική μέθοδος).
Και πάλιν η κατεύθυνση είναι η διαχείριση να παραμείνει ΕΝΤΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, (στους χωροθετηθέντες νέους ΧΥΤΑ), ώστε τα οφέλη να παραμείνουν στα χέρια της ΕΣΔΚΝΑ.
Αλλά όπως αποδεικνύεται με τεχνικοοικονομική επιστημονική ανάλυση του καθηγ. κ. Αλ. Οικονομόπουλου η βέλτιστη λύση είναι η ΕΚΤΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ μεταφορά και επεξεργασία των Σ.Α. στα πλαίσια ενός πραγματικού “Εθνικού Σχεδιασμού” (1), (4), (5), (12), (13).
Αντιθέτως η υιοθέτηση της διαφαινόμενης τάσης διαχείρισης των Σ.Α. εντός Αττικής με εφαρμογή των “νέων τεχνολογιών” πέραν του ότι βασίζεται σε ένα προβληματικό, ανορθολογικό και ατελέσφορο Εθνικό Σχεδιασμό (1), (4), (12), (13) θα συντελέσει στην επιβάρυνση των κατοίκων του Λεκανοπεδίου με ένα ποσόν που ανέρχεται από 300,00 εκατ. Ευρώ το χρόνο βραχυπρόθεσμα(14), έως 380,00 εκατ. Ευρώ το χρόνο, πιο μακροπρόθεσμα (4).
Αυτή η διαφορά κόστους διαχείρισης των σκουπιδιών 300,00 - 380,00 εκατ. Ευρώ το χρόνο (μόνο για την Αττική), θα επιβαρύνουν τους ΟΤΑ που θα το μετακυλίσουν στους δημότες τους. Κάθε νοικοκυριό θα επιβαρυνθεί με 340,00 - 400,00 ευρώ τον χρόνο δηλαδή θα υποστεί μία δεύτερη (μέση) φορολογία!
Αν το μοντέλο της Αττικής δρομολογηθεί (ως είθισται) και στην υπόλοιπη Ελλάδα η διαφορά κόστους θα επιβαρύνει και τα υπόλοιπα ελληνικά νοικοκυριά!
Δηλαδή συμφέρει η απώλεια της συμμετοχής της Ε.Ε. στην κατασκευή των 3 νέων ΧΥΤΑ ΕΝΤΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ (135,00 εκ. ευρώ), διότι από τον πρώτο ήδη χρόνο λειτουργίας οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου θα “γλιτώσουν” 300,00 - 135,00 = 165,00 εκατ. Ευρώ και στη συνέχεια 300,00 έως 380,00 εκατ. Ευρώ ετησίως.

Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Από τα παραπάνω αναφερόμενα αναδεικνύονται “τα έργα και ημέρες” ενός παρασκηνίου “κάποιων”, που για δικούς τους λόγους ατομικού τους συμφέροντος (3), αδιαφορούν για την υγεία των κατοίκων, την οικονομική τους επιβάρυνση, το σε μάκρος χρόνου γενικότερο, (οικονομικό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό, αναπτυξιακό), συμφέρον της χώρας.
Οι πρωτεργάτες αυτού του παρασκηνίου αναδεικνύονται από τα παρατεθέντα στοιχεία και είναι πάντα οι ίδιοι (ΕΣΔΚΝΑ, Δήμος Ν. Λιοσίων), οι οποίοι όλες αυτές τις δεκαετίες, (με τους “κατάλληλους” υπηρεσιακούς παράγοντες ως εισηγητές), εύρισκαν, (και ακόμα βρίσκουν), τον τρόπο να “πείθουν” τους καθ΄ ύλην αρμοδίους Υπουργούς να αποδέχονται τις λύσεις, που αυτοί οι “κάποιοι” προωθούν.
Ίσως γι΄ αυτό τον λόγο στη Λαϊκή Συγκέντρωση τον Νοέμβριο 2004 στο Γραμματικό για το θέμα ΧΥΤΑ, ο τέως αντιπρόεδρος της Βουλής και νυν βουλευτής ΠΑΣΟΚ κ. Βρεττός ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου παραδέχθηκε την ύπαρξη “Μαφίας Σκουπιδιών”, (όπως χαρακτηριστικά την αποκάλεσε).
Και το ερώτημα είναι: “Μήπως κάποια στιγμή πρέπει να έρθει και η ώρα της ΛΟΓΟΔΟΣΙΑΣ, ώστε να μη συνεχίζονται τέτοια εγκλήματα εις βάρος των πολιτών και του περιβάλλοντος;” (3)

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

(1) Εκδήλωση ΤΕΕ 10-12-2004 / Διάλεξη - Στρογγυλό Τραπέζι - Παρουσίαση Μελέτης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ / ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ / καθηγητής κ. Αλ. Οικονομόπουλος ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ, παραγρ. ΙΙΙ 4, σελ. 30.
(2) Νομαρχιακό Συμβούλιο στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής 18-04-2005, Επιστημονική Ενημέρωση. ΑΤΤΙΚΑ ΝΕΑ /26-04-05 σελ. 6
(3) Ο.π. ΑΤΤΙΚΑ ΝΕΑ /24-04-05 σελ. 7
(4) Συνέντευξη καθηγ. Κ. Αλ. Οικονομόπουλου. ΑΤΤΙΚΑ ΝΕΑ / 21-05-05 σελ. 11 “Η Ριτσώνα αποτελεί ώριμη λύση”
(5) ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 12-06-2005, σελ. 37 “Παραλογισμός με τους ΧΥΤΑ”.
(6) ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 02-06-2005, σελ. 3 “Έσπασε το απόσπασμα με τα σκουπίδια”.
(7) Ο.π.
(8) Ο.π.
(9) Κόσμος του Επενδυτή, 29-05-2005, σελ. 16, “Το διαρκές σκάνδαλο της Ψυτάλλειας”. “Έργο 205 εκατ. Ευρώ και δεν λειτουργεί πλήρως. Γιατί δεν κατασκευάστηκε η μονάδα ξήρανσης”.
(10) Ο.π.
(11) Οικονομική Καθημερινή 07-06-2005 στη στήλη “Ο ΔΗΚΤΗΣ” “Ιστορία ενός αμαρτήματος”
(12) Καθημερινή 13-03-2005 “Όταν ρίχνουμε τα σκουπίδια στην αυλή του γείτονα”
(13) Βήμα 27-02-2005, σελ. 36, “Στα ..... απορρίμματα 120 ΧΥΤΑ”
(14) Βήμα 12-06-2005, σελ. Α. 29, “Τα σκουπίδια πνίγουν και οικονομικά την Αττική”.