Το χρόνιο πρόβλημα των χωματερών
Επί τριάντα χρόνια, οι αρμόδιοι φορείς επιχειρούν να επιλύσουν το πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων, χωρίς ωστόσο, μέχρι σήμερα, να έχουν επιτύχει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα
Μας έλεγαν ότι «πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς». Τα τελευταία χρόνια, όμως, διαπιστώνουμε ότι «πρέπει να μάθουμε να ζούμε και με τα σκουπίδια». Κι αυτό, εξαιτίας του αποσπασματικού τρόπου με τον οποίο τα υπουργεία Εσωτερικών και ΠΕΧΩΔΕ, η Περιφέρεια και οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Αττικής, επί τριάντα χρόνια, επιχειρούν να επιλύσουν το πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων, χωρίς ωστόσο, μέχρι σήμερα, να έχουν επιτύχει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Σημαντικό μερίδιο ευθύνης γι' αυτή την κατάσταση φέρουν και οι κορυφαίες Ενώσεις Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Αττικής και συγκεκριμένα ο Ενιαίος Σύνδεσμος και η Τοπική Ενωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΕΣΔΚΝΑ και ΤΕΔΚΝΑ, αντιστοίχως) που, σε αρκετές περιπτώσεις, αντί να συνθέτουν προτάσεις για την εξεύρεση μιας επιστημονικά τεκμηριωμένης και αποδεκτής, από τις τοπικές κοινωνίες, λύσης, αναλώνονται σε άσκοπες -σε ό,τι αφορά την ουσιαστική επίλυση του προβλήματος- αντιπαραθέσεις με μοναδικό στόχο την εξυπηρέτηση μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. Και από αυτή την τραγελαφική (όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια από την παρουσίαση ενός σύντομου ιστορικού του προβλήματος) κατάσταση δεν πρέπει να εξαιρέσουμε τις αντιδράσεις των κατοίκων των περιοχών όπου χωροθετούνται (ή πρόκειται να χωροθετηθούν) νέοι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ). Αντιδράσεις, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να θεωρηθούν απολύτως δικαιολογημένες, αφού εξαιτίας του αποσπασματικού και ατεκμηρίωτου τρόπου που αντιμετωπίζεται το πρόβλημα, κάποιες επιλεγείσες για τη δημιουργία ΧΥΤΑ θέσεις έρχονται σε πλήρη αντίθεση ακόμη και με τη νομοθεσία. Οπως για παράδειγμα οι περιπτώσεις Μαρκοπούλου και Κερατέας, θέσεις τις οποίες υπέδειξε, το 1995, ο ΕΣΔΚΝΑ, παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι και οι δύο περιοχές ήταν εντός ζωνών απολύτου προστασίας, εξαιτίας του αρχαιολογικού τους ενδιαφέροντος.
Το χρονικό Πώς, λοιπόν, φτάσαμε στο σημερινό αδιέξοδο:
1977: Κλείνει η χωματερή Βάρης - Κορωπίου.
1979: Το υπουργείο Εσωτερικών αναζητεί νέους χώρους.
1982: Ο Δήμος Ανω Λιοσίων απαιτεί απομάκρυνση της χωματερής.
1983: Ο Ενιαίος Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ) υποδεικνύει τρεις χώρους, για το σύνολο των απορριμμάτων της Αττικής. Δύο στη Δυτική και έναν στην Βόρεια Αττική.
1984: Αποφασίζεται το κλείσιμο των χωματερών Σχιστού και Ανω Λιοσίων.
1986: Ο ΕΣΔΚΝΑ ζητάει έγκριση καταλληλότητας για ΧΥΤΑ σε Πάρνηθα και Βάρη.
1987: Ολοκληρώνονται οι μελέτες για τις θέσεις Λάκκα Μάσκαρη και Ξηρόρρεμα στην Δ. Αττική. Η λύση ναυαγεί λόγω τοπικών αντιδράσεων.
1988: Νέα προσπάθεια του ΕΣΔΚΝΑ για την επιλογή μιας θέσης στην Δ. Αττική. Επιλέγεται η θέση Τρικέρατο.
1989: Συγκροτείται διεπιστημονική ομάδα για την επίλυση του ευρύτερου προβλήματος.
1990: Το υπουργείο Εσωτερικών προτείνει δύο θέσεις στην Δ. Αττική. Η μία απορρίπτεται από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ). Η ομάδα επιστημόνων επανέρχεται με δύο νέες θέσεις στη Μάνδρα και την Εύβοια.
27/3/1991: Ο νομάρχης Ανατολικής Αττικής δίνει έγκριση καταλληλότητας για δημιουργία ΧΥΤΑ σε Αυλώνα και Γραμματικό.
17/9/1991: Ο ΕΣΔΚΝΑ υπογράφει σύμβαση για τη μελέτη των χώρων. Κλείνει η χωματερή Σχιστού και ανατίθεται η εξεύρεση χώρου στην Δ. Αττική.
19/12/1991: Εντολή ΕΣΔΚΝΑ για μελέτη δύο ακόμη χώρων, στον Βαρνάβα και τη Ριτσώνα Βοιωτίας.
1992: Ολοκληρώνονται οι μελέτες που υποδεικνύουν τις περιοχές Ριτσώνα 1,2 (Βοιωτία), Βαρνάβα (Αν. Αττική), Τρικέρατο Μάνδρας και Λάκκα Μάσκαρη (Δ. Αττική).
25/8/1992: Δίδεται προέγκριση χωροθέτησης ΧΥΤΑ, σε Ριτσώνα και Βαρνάβα.
1992 - 1993: Οι κάτοικοι αντιδρούν, συναντήσεις εκπροσώπων ΕΣΔΚΝΑ και ΤΕΔΚΝΑ στις οποίες προτείνεται δημιουργία ΧΥΤΑ σε Ριτσώνα, Βαρνάβα, Θριάσιο Πεδίο και στην περιοχή των Μεσογείων ή της Λαυρεωτικής. Προχωράει η Β΄ φάση των μελετών για Ριτσώνα και Βαρνάβα.
1993: Η Περιφέρεια Αττικής συντάσσει μελέτη για την αποκατάσταση παράνομων χωματερών.
15/5/1994: Τα υπουργεία Εσωτερικών και ΠΕΧΩΔΕ και ο ΕΣΔΚΝΑ αποφασίζουν την αντιμετώπιση του προβλήματος εντός της Αττικής. Εγκαταλείπουν τη Ριτσώνα, ενώ σταματούν οι μελέτες για Δ. Αττική και αποσιωπάται ο Βαρνάβας.
1994: Η Περιφέρεια συντάσσει νέα μελέτη, στο πλαίσιο ενός συνολικού επανασχεδιασμού. Προτείνεται η δημιουργία δύο ΧΥΤΑ σε Δυτική και Βόρεια Αττική και η δημιουργία ΧΥΤΑ μικρής δυναμικότητας για τα Μεσόγεια. Αποκλείεται η Λαυρεωτική.
11/12/1994: Ο Δήμος Ανω Λιοσίων δέχεται να φιλοξενήσει τα απορρίμματα.
10/11/1995: Ζητείται επαναβαθμολόγηση των πέντε χώρων, ενώ η ΤΕΔΚΝΑ έχει υποδείξει τα Ανω Λιόσια και δύο χώρους στην Αν. Αττική.
29/12/1995: Ο ΕΣΔΚΝΑ υποδεικνύει δύο ακόμη χώρους, σε Κερατέα και Μαρκόπουλο. Η θέση Μαρκόπουλο, όμως, βρίσκεται εντός ζώνης απολύτου αρχαιολογικής προστασίας, ενώ η θέση στην Κερατέα κηρύσσεται ζώνη απολύτου προστασίας αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
1996: Παραδίδεται συμπληρωματική μελέτη του ΕΣΔΚΝΑ που υποδεικνύει Αυλώνα ή Γραμματικό (για Β. Αττική) και Κερατέα ή Κορωπί (για Ν. Αττική). Εντονες αντιδράσεις των κατοίκων Αυλώνα και Κερατέας.
2/5/1996: Αμφισβητείται ο σχεδιασμός για δύο ΧΥΤΑ στην Αν. Αττική, από τον πρόεδρο της ΤΕΔΚΝΑ και τον νομάρχη.
13/5/1996: Με σύμφωνη γνώμη ΥΠΕΧΩΔΕ και Νομαρχιακού Συμβουλίου και ΟΤΑ Αν. Αττικής ανατίθεται στο Πανεπιστήμιο Θράκης μελέτη για την Αν. Αττική. Δέσμευση για αποδοχή του πορίσματος.
16/12/1996: Το Πανεπιστήμιο Θράκης απορρίπτει Κερατέα και Αυλώνα, προτείνει με επιφύλαξη Γραμματικό και τέσσερις μικρούς ΧΥΤΑ για Αν. Αττική.
21/12/1996: Το Νομαρχιακό Συμβούλιο αποδέχεται τη μελέτη.
25/1/1997: Το Περιφερειακό Συμβούλιο προτείνει να δοθεί προέγκριση χωροθέτησης για Γραμματικό, Αυλώνα και Κερατέα.
15/5/1997: Δίδεται η προέγκριση από το ΥΠΕΧΩΔΕ.1998: Το νέο θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση απορριμμάτων επιβάλλει ανασύνταξη της μελέτης.
1999: Σιωπηρή αποδοχή από ΕΣΔΚΝΑ της λογικής 2/3 των απορριμμάτων στα Ανω Λιόσια και 1/3 στην Αν. Αττική. Ανατίθενται νέες μελέτες.
2000: Η Περιφέρεια εγκρίνει την Α΄ φάση διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Αν. Αττική.
11/2000: Η Νομαρχία εγκρίνει τη σύνταξη της Α΄ φάσης διαχείρισης αποβλήτων στην Αν. Αττική, αλλά μόνο για τα απορρίμματα της περιοχής.
2/2001: Η Περιφέρεια καταργεί την απόφαση της Αν. Αττικής.
5/2001: Η Νομαρχία εγκρίνει την Α΄ φάση της μελέτης διαχείρισης των αποβλήτων της και παραγγέλλει τη Β΄ φάση.
4/2002: Η Περιφέρεια αναθέτει τη Β΄ φάση της δικής της μελέτης.
4/2003: Παραλαμβάνεται, από την Περιφέρεια, η μελέτη όπου επιλέγονται έξι χώροι. Φυλή και Μάνδρα (Δ. Αττική), Κερατέα, Κορωπί, Γραμματικό, Πολυδένδρι (Αν. Αττική). Η Βουλή χορηγεί καταλληλότητα.
12/2003: Εγκρίνονται οι περιβαλλοντικοί όροι για Φυλή, Γραμματικό, Κερατέα. Υποβάλλεται στο Ταμείο Συνοχής αίτηση χρηματοδότησης των έργων.
2/2004: Το αίτημα απορρίπτεται.
12/2004: Η κυβέρνηση επανυποβάλλει το αίτημα χρηματοδότησης.
1/2005: Το Ταμείο Συνοχής την εγκρίνει.
5/2005: Δημοπρατούνται τα έργα.
8-9/2005: Ολοκληρώνονται οι διαδικασίες υποβολής προσφορών.
6-7/2006: Η Περιφέρεια προχωράει στην προεπιλογή αναδόχων των τριών έργων. Ακολουθούν προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας, των εταιρειών που συμμετείχαν στο διαγωνισμό.
Οταν η Αυτοδιοίκηση ερίζει
Η διαχείριση των απορριμμάτων, τα τελευταία τριάντα χρόνια, αποτελεί ένα μόνιμο πρόβλημα για την Αττική. Από το 1977 (οπότε έκλεισε η χωματερή Βάρης - Κορωπίου) μέχρι σήμερα εκπονήθηκαν δεκάδες μελέτες, επελέγησαν διάφορες θέσεις, ωστόσο τα Ανω Λιόσια παραμένουν ο μόνιμος και βασικός (έναντι, φυσικά, σημαντικών προς τον δήμο κονδυλίων) υποδοχέας των απορριμμάτων του Λεκανοπεδίου, που ανέρχονται σε, περίπου, 1.600.000 τόνους ετησίως. Από αυτά, το 95% (περίπου 1,5 εκατομμύριο τόνοι) προέρχεται από δήμους και κοινότητες μέλη του ΕΣΔΚΝΑ και το υπόλοιπο 5% (περίπου 100.000 τόνοι) προέρχεται από ΟΤΑ, μη μέλη του.
Εδώ αρχίζει η αντιπαράθεση, αφού όπως ορισμένοι υποστηρίζουν, ο ΕΣΔΚΝΑ, που εκπροσωπεί 89 (από τους 116) ΟΤΑ της Αττικής, προτείνει ως λύσεις για χώρους υποδοχής των απορριμμάτων του Λεκανοπεδίου τις περιοχές Ανω Λιοσίων - Φυλής, καθώς και χώρους σε δήμους και κοινότητες της Ανατολικής και Δυτικής Αττικής που δεν είναι μέλη του. Με τη λογική ότι οι ΧΥΤΑ πρέπει να χωροθετηθούν σε περιοχές του χώρου ευθύνης των δύο προαναφερθεισών νομαρχιών, φαίνεται να συμπλέει και το ΥΠΕΧΩΔΕ, που μέχρι στιγμής έχει αποκλείσει κάθε διαφορετική (εναλλακτική), πέραν των ΧΥΤΑ, μέθοδο διαχείρισης των απορριμμάτων.
Για να γίνουν, όμως, πιο κατανοητές οι αιτίες της αντιπαράθεσης στους κόλπους της Αυτοδιοίκησης, ας δούμε, κατ' αρχάς, πώς κατανέμονται αριθμητικώς, ανά νομαρχία, οι δήμοι και οι κοινότητες του Λεκανοπεδίου και πόσοι από αυτούς είναι μέλη του ΕΣΔΚΝΑ.
Νομαρχία Αθηνών: 48 ΟΤΑ, μέλη του ΕΣΔΚΝΑ 48.Νομαρχία Πειραιά: 10 ΟΤΑ, μέλη του ΕΣΔΚΝΑ 9.Νομαρχία Δυτικής Αττικής: 12 ΟΤΑ, μέλη του ΕΣΔΚΝΑ 8.Νομαρχία Ανατολικής Αττικής: 44 ΟΤΑ, μέλη του ΕΣΔΚΝΑ 22.
Αντιθέτως, μη μέλη του ΕΣΔΚΝΑ είναι οι εξής, ανά νομαρχία, ΟΤΑ:
Νομαρχία Πειραιά: Αίγινα.Νομαρχία Δυτικής Αττικής: Ερυθρές, Οινόη, Μέγαρα, Νέα Πέραμος.Νομαρχία Ανατολικής Αττικής: Αγ. Κωνσταντίνος, Ανάβυσσος, Αυλώνας, Βαρνάβας, Γραμματικό, Κάλαμος, Καλύβια, Καπανδρίτι, Κερατέα, Κορωπί, Κουβαράς, Κρυονέρι, Λαύριο, Μαλακάσα, Μαραθώνας, Μαρκόπουλο Μεσογαίας, Π. Φώκαια, Παιανία, Πολυδένδρι, Συκάμινος και Ωρωπός.
Παρατηρώντας κάποιος τούς, εκτός ΕΣΔΚΝΑ, δήμους και κοινότητες θα διαπιστώσει ότι, όντως, η συντριπτική πλειοψηφία των προτεινόμενων, για τη δημιουργία ΧΥΤΑ, χώρων είναι εντός των ορίων των συγκεκριμένων ΟΤΑ. Γεγονός που προκαλεί τις έντονες αντιδράσεις τόσο των κατοίκων των περιοχών αυτών, όσο και ορισμένων φορέων της Αυτοδιοίκησης που υποστηρίζουν ότι ο ΕΣΔΚΝΑ μεθοδεύει τη δημιουργία υποδοχέα (ή υποδοχέων) των απορριμμάτων του Λεκανοπεδίου σε ΟΤΑ - μη μέλη του.
Τι μέλλει γενέσθαι
Οπως προαναφέρθηκε, τον Απρίλιο του 2003 δόθηκε έγκριση καταλληλότητας για τέσσερις περιοχές στην Αν. Αττική και δύο στην Δ. Αττική, για την υποδοχή των απορριμμάτων του Λεκανοπεδίου με τη δημιουργία χώρων ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Στη συνέχεια εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για τρεις περιοχές (Φυλή - Κερατέα - Γραμματικό) και ζητήθηκε η χρηματοδότηση των έργων από το Ταμείο Συνοχής. Αρχικώς (το 2004) το αίτημα απορρίφθηκε από το Ταμείο Συνοχής, για να γίνει δεκτό τον Ιανουάριο του 2005.
Πέντε μήνες αργότερα (στις 31/5/2005) δημοπρατήθηκαν τα έργα ΧΥΤΑ στους τρεις αυτούς χώρους και αρχές Σεπτεμβρίου ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες υποβολής προσφορών από τους ενδιαφερομένους και τον Ιούλιο του 2006 έγινε η προεπιλογή αναδόχου.
Καθ' όλο αυτό το διάστημα οι κάτοικοι των εν λόγω περιοχών αντιδρούσαν στην προοπτική δημιουργίας ΧΥΤΑ και μαζί με φορείς προσέφυγαν τόσο στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όσο και στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Μετά τρεις αναβολές και την έκδοση προδικαστικών αποφάσεων, οι προσφυγές εκδικάστηκαν στις 7/12/2005.
Οι εισηγητές του Συμβουλίου της Επικρατείας δέχθηκαν τις προσφυγές που αφορούν τη Φυλή και την Κερατέα, ενώ δεν δέχθηκαν την προσφυγή για το Γραμματικό. Στο πλαίσιο αυτό, νομικοί κύκλοι εκτιμούν ότι με βάση τις εισηγήσεις θα σταματήσει η διαδικασία δημιουργίας ΧΥΤΑ, τουλάχιστον, για τις περιοχές Φυλής και Κερατέας.
Η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί στις αρχές του 2007, ενώ εκκρεμούν οι προσφυγές των εταιρειών που συμμετείχαν στο διαγωνισμό για το σύνολο των χώρων.
Oι παράνομες χωματερές
Ετσι, φτάσαμε στο σημείο να υπάρχουν σήμερα στη χώρα μας, σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΧΩΔΕ, 2.626 παράνομες χωματερές, συνολικής επιφανείας 29.413 στρεμμάτων, που μολύνουν τα υπόγεια ύδατα, το υπέδαφος, τις καλλιέργειες και τα ζώα που εκτρέφονται στις συγκεκριμένες περιοχές, καθιστάμενες εστίες μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών και πολλές φορές εστίες έναρξης καταστροφικών πυρκαγιών, ενώ οι θεσμοθετημένοι ΧΥΤΑ είναι, μόλις, τριάντα εννέα. Από τις 2.626 παράνομες χωματερές, οι 1.453 εξακολουθούν να λειτουργούν, ενώ 1.173 έχουν εγκαταλειφθεί επειδή κορέσθηκαν ή έπαυσαν να είναι χρήσιμες, χωρίς, όμως, να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα που θα τις καθιστούσαν ακίνδυνες για την υγεία των περιοίκων και το περιβάλλον. Το μέγεθος του προβλήματος γίνεται ακόμη πιο σαφές εάν αναλογιστούμε ότι 638 παράνομες χωματερές βρίσκονται στα όρια δασικών εκτάσεων, αποτελώντας πιθανές εστίες πυρκαγιάς, πάνω από 300 βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των εκατό μέτρων από ρέματα ή ποτάμια, απειλώντας την ποιότητα των υδάτινων αποθεμάτων, ενώ υπάρχουν και 168 παράνομες χωματερές οι οποίες κρίνονται πολύ ή ιδιαιτέρως επικίνδυνες για το περιβάλλον.
Από την επεξεργασία των στοιχείων που αφορούν τις παράνομες χωματερές προκύπτει, επίσης, ότι το 39% των δήμων έχει στα όριά του μια παράνομη χωματερή, το 25% έχει περισσότερες από μία και το 13% έχει εντός των ορίων του ανενεργές χωματερές.
Ολα αυτά, όταν στην Ευρώπη ασχολούνται με προχωρημένες πρακτικές διαχείρισης απορριμμάτων (διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση, ταφή μόνο των υπολειμμάτων, φιλικές συσκευασίες κ.λπ.). Πρακτικές, οι οποίες βρίσκουν σύμφωνο τον νομάρχη Ανατολικής Αττικής, κ. Λεωνίδα Κουρή, ο οποίος επισημαίνει την αναγκαιότητα θέσπισης από την Πολιτεία ενός θεσμικού πλαισίου που θα επιτρέπει τη χρήση νέων σύγχρονων μορφών διαχείρισης των απορριμμάτων, ώστε να απεμπλακούμε -όπως τονίζει- από την υποχρέωση πολλών χωροθετήσεων ΧΥΤΑ, που για διαφόρους λόγους δεν μπορούν να προχωρήσουν.
Ποια, όμως, είναι η, ανά την επικράτεια, κατανομή θεσμοθετημένων ΧΥΤΑ και παράνομων χωματερών;
Σύμφωνα με το ΥΠΕΧΩΔΕ, στην Κεντρική Μακεδονία υπάρχουν 6 ΧΥΤΑ και 542 ανεξέλεγκτες χωματερές επιφανείας 6.556 στρεμμάτων, στη Δυτική Μακεδονία (0 ΧΥΤΑ και 207 παράνομες χωματερές, 2.187 στρ.), στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (3 ΧΥΤΑ και 205 χωματερές, 2.867 στρ.), στη Θεσσαλία (2 ΧΥΤΑ και 394 χωματερές, 3.140 στρ.), στην Ηπειρο (0 ΧΥΤΑ και 252 χωματερές, 2.623 στρ.), στη Στερεά Ελλάδα (4 ΧΥΤΑ και 307 χωματερές, 2.471 στρ.), στην Πελοπόννησο (1 ΧΥΤΑ και 227 χωματερές, 2.308 στρ.), στη Δυτική Ελλάδα (1 ΧΥΤΑ και 157 χωματερές, 2.661 στρ.), στην Κρήτη (11 ΧΥΤΑ και 129 χωματερές, 1.649 στρ.), στο Βόρειο Αιγαίο (0 ΧΥΤΑ και 81 χωματερές, 1.038 στρ.), στο Νότιο Αιγαίο (6 ΧΥΤΑ και 70 χωματερές, 1.041 στρ.), στο Ιόνιο (4 ΧΥΤΑ και 30 χωματερές, 667 στρ.) και στην Αττική (1 ΧΥΤΑ και 29 χωματερές, 205 στρ.).
Hμερομηνία : 03-01-07
Copyright: http://www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου